Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraî Biyoteknoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Zafer Tel, Nemrut Dağı’nda yürüttüğü araştırmalar sonucunda, halk ortasında “ters lale” yahut “ağlayan gelin” olarak bilinen bitki ailesine ilişkin yeni bir çeşit keşfetti. Bu az lale çeşidine, eşi İstek Tel’in ismini vererek “Fritillaria Arzuae” olarak bilim dünyasına kazandırdı.
Uluslararası tanınırlık kazandı
Keşfe ait bilimsel makale, Finlandiya’daki Finnish Zoological and Botanical Publishing Board tarafından yayımlandı. Yeni aksi lale çeşidi, Uluslararası Tabiat Müdafaa Birliği’nin (IUCN) kırmızı listesinde “kritik” statüde yer alıyor.
Prof. Dr. Tel, keşfiyle ilgili yaptığı açıklamada, bitkinin zambakgiller (Liliaceae) familyasına ilişkin olduğunu belirtti. “Bu çeşit, ekonomik ve tıbbi açıdan bedelli olan soğanlı bitkiler sınıfında yer alıyor. Cinsin kimyasal içeriklerini, tıbbi ve ekonomik potansiyelini araştırmaya devam ediyoruz.” dedi.
Çok dar bir alanda yetişiyor
Tel, Nemrut Dağı’ndaki dar bir bölgede yetişen bu bitkinin son derece hassas olduğunu vurguladı. Türkiye’de 53 farklı karşıt lale çeşidi bulunduğunu ve bunların 29’unun endemik olduğunu belirten Tel, “Bu sayı, Türkiye’nin biyoçeşitlilik açısından ne kadar varlıklı olduğunu gösteriyor.” tabirlerini kullandı.
Koruma altına alınmalı
Prof. Dr. Tel, türün korunması gerektiğini belirterek şu tabirleri kullandı:
“Bu endemik tıbbımızın korunması için Tarım ve Orman Bakanlığı ile Doğa Koruma ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğü’nün yaptığı çalışmalara dayanak veriyoruz. Bakanlığımızın biyoçeşitlilik konusundaki hassasiyeti son derece kıymetli.”
Bilimsel takviye ve özel bir ad
Prof. Dr. Tel, araştırmaya destek veren Iğdır ve Adıyaman üniversitelerine teşekkür ederek, “Bu keşif, üniversitelerimizin ve bilim insanlarımızın ne kadar bedelli işler yaptığını bir kere daha gösteriyor. Akademik hayatımda bana en büyük takviyesi veren eşimin ismini bu tipe vermek benim için manalıydı.” dedi.
Türkiye’nin biyoçeşitliliğine katkı
163. Fritillaria tipi olarak bilim literatürüne giren Fritillaria Arzuae, Türkiye’nin güçlü biyoçeşitliliğini bir kere daha gözler önüne serdi. Keşif, sırf tabiat muhafaza için değil, birebir vakitte ekonomik ve bilimsel açıdan da büyük bir değere sahip.