Antalya’nın kalbindeki Yivli Minare, yapılan bir çalışmayla 35 santimetre güneye hakikat eğilmiş olarak belirlendi. Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ramazan Özçelik, bu eğilmenin yapısal risklere yol açabileceğini ve bölgedeki sarsıntılarla irtibatlı olabileceğini belirtti. İnceleme sonuçlarına nazaran Yivli Minare’nin, olası bir zelzelede hasar görme riski bulunduğu açıklandı.
Antalya’nın tarihi yapıları risk altında
13. yüzyılda Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılan ve Antalya’nın simgesi haline gelen Yivli Minare, uzun yıllar boyunca doğal afetlere direnmiş olsa da, yeni yapılan incelemelerle zelzele riski yine gündeme geldi. Prof. Dr. Özçelik, “Yivli Minare’ye yerleştirdiğimiz ivme ölçerler sayesinde yapının sismik dayanıklılığını değerlendirdik. Bu testler, minarenin Antalya’da beklenen zelzelelere direnemeyeceğini gösteriyor” dedi.
Sismik hareketlerin tesiriyle eğilme olabilir
Prof. Dr. Özçelik, minaredeki eğilmenin farklı nedenlerden kaynaklanabileceğini vurgulayarak, yapının eğimli bir yere oturmasının yahut vakitle yaşanan sismik hareketlerin buna neden olabileceğini belirtti. Özçelik, “Zemin yapısı yahut geçmişteki sarsıntılar bu eğilme sıkıntısını yaratmış olabilir. Onarım çalışmaları yapılsa bile, eğilmenin tesirini artıracak seviyede bir müdahale yapılmamış” diyerek, yapıdaki risklerin devam ettiğine dikkat çekti.
Restorasyonlar kâfi mi?
Uzmanlar, bilhassa tarihi yapılarda yapılan onarımların sırf görsel güzelleştirmeye yönelik olduğunu ve yapısal dayanıklılığı artırmadığını belirtiyor. Prof. Dr. Özçelik, “Restorasyonlar genelde yapının yepyeni halini müdafaaya odaklanıyor. Fakat sarsıntıya dayanıklılık artırılmadığında bu yapılar risk altında kalıyor” diyerek kapsamlı bir güçlendirme muhtaçlığına dikkat çekti.
Türkiye’nin Pisa Kulesi: Aksaray’daki eğri minare de tehlikede
Antalya’daki Yivli Minare üzere, Aksaray’daki ünlü Eğri Minare de vakitle eğilmiş durumda ve çelik halatlarla sabitlenmiş olsa da sarsıntı riskine karşı korunmasız. Bu tıp yapıların korunması için sistemli yapısal müşahedelerin koşul olduğunu tabir eden Özçelik, “Bu tip tarihi yapılarda zelzele dayanıklılığını artırmak için kalıcı müşahede sistemleri kurulması gerekiyor” dedi.
Deprem ve tsunami izleri Antalya’nın antik kentlerinde görülüyor
Yivli Minare dışında, Kekova Adası, Aspendos ve Perge üzere Antalya’nın tarihi bölgelerinde de zelzelelerin izleri görülüyor. Prof. Dr. Özçelik, bu tarihi yapıların dayanıklılığının gözden geçirilmesi gerektiğini belirterek, bölgedeki tüm yapıtların sismik dayanıklılık bakımından incelenmesi gerektiğini söz etti.
Hatay zelzeleleri tarihi yapılar için uyarıcı olmalı
2023 Hatay sarsıntılarında kurtarılamayan tarihi yapılar, Türkiye’deki tüm antik yapıların dayanıklılıklarını sorgulatıyor. Prof. Dr. Özçelik, Hatay’daki ibadethanelerin ve başka tarihi yapıların yıkılmasının kültürel bir kayıp olduğunu söz ederek, “Bu yapıları koruyamamış olmak üzücü. Yivli Minare üzere yapılar için tedbirler alınması şart” dedi.