En gelişmiş bilgisayarlardan bile milyonlarca kat daha süratli işlem yaparak büyük ölçüdeki bilgiyi aynı anda işleyebilecek kapasiteyle sahip olan Türkiye’nin birinci quantum bilgisayarı ‘QuanT,’ tanıtıldı. Kuantum bilgisayar nedir? Kuantum bilgisayarın özellikleri nelerdir? Kuantum bilgisayar neden kıymetli?
Türkiye’nin birinci kuantum bilgisayarı Quantum Computer of TOBB ETÜ (QuanT), TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesinin (TOBB ETÜ) çalışmalarıyla devreye alındı. Teknoloji, savunma ve iktisattaki bağımsızlığın, derin teknolojilerdeki gelişmişlikle gerçek orantılı olduğunu söyleyen Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii (SSB) Başkanı Haluk Görgün, kuantum yol haritası kapsamında kısa periyotta esere dönüştürebilecekleri birtakım programları öncelediklerini belirtti. Görgün şunları söyledi:
Görgün, Türkiye’nin kıymetli kurumlarının da kuantum alanında çalıştığına işaret ederek, 2035 yılında kuantum teknolojilerinin pazar büyüklüğünün 2 trilyon dolar olmasının öngörüldüğünü söyledi.
Kuantum bilgisayar teknolojisine sahip 15 ülke bulunuyor
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da TOBB ETÜ Teknoloji Merkezi’nde Türkiye’nin birinci kuantum bilgisayarı QuanT’ın da geliştirildiğini belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
On yıllar süren süreçleri dakikalar içinde çözüyor
Kuantum bilgisayarların, hesaplama gücünü klasik bilgisayarların ötesine taşıyan, geleceği şekillendiren bir teknoloji olduğunu aktaran Hisarcıklıoğlu, bu teknolojinin, süper bilgisayarlarla bile on yıllar süren süreçleri dakikalar içinde çözme potansiyeline sahip olduğuna dikkati çekti.
Hisarcıklıoğlu, bu teknolojinin, kriptografi, yapay zeka, ilaç geliştirme, güç optimizasyonu ve iklim modelleme üzere alanlarda çığır açacak tahliller sunduğunu anlatarak, “QuanT’ın sağladığı süreç gücü, savunma endüstrisinden finansal teknolojiye, mobiliteden siber güvenliğe kadar pek çok stratejik alanda ülkemizin global rekabet gücünü artıracaktır. Birebir vakitte QuanT’ın sahip olduğu altyapı, yerli algoritmaların geliştirilmesi ve Türkiye’nin bu alanda liderlik pozisyonuna erişmesi için kritik bir adım olacaktır.” tabirini kullandı.
‘Hedefimiz süperiletken çip üretimevi’
Teknoloji üretiminin yalnızca büyük ülkelerin monopolünde olmadığını, Türkiye’nin de bu yarışta güçlü bir oyuncu olduğunu dünyaya gösterdiğini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti:
“Kuantum teknolojilerini sadece bir bilim kısmı olarak değil iktisadımızı büyüten bir güç olarak da görüyoruz. Girişimcilerimiz ve KOBİ’lerimiz için bu teknoloji yeni ufuklar açacaktır. Bugün buradan gençlerimize bir davette bulunmak istiyorum. Gelin, bu büyük teknoloji ihtilalinin bir kesimi olun. Şimdiki amacımız SSB’nin değerli dayanakları ile Aselsan ve TOBB ETÜ tarafından kurulacak ‘Süperiletken Çip Üretimevi’dir. Bu adım, daha yüksek kapasiteli kuantum bilgisayarların geliştirilmesinin kapısını aralayacaktır.”
Kuantum bilgisayar nedir? Kuantum bilgisayar nasıl çalışıyor? Kuantum bilgisayar neden kıymetli?
Kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarlardan farklı olarak süreçleri “bit” yerine “kuantum bitleri” (kubit) ile gerçekleştiriyor. Kuantum bilgisayar alanındaki araştırmaların en değerli amaçlarından biri, klasik bilgisayarlarla çözülmesi binlerce yıl alacak şifrelenmiş bilgileri süratle çözebilecek teknolojiler geliştirmek olarak gösteriliyor.
Türkiye’de üstün iletken kuantum teknolojiler alanında 2010 yılından beri yürütülen çalışmalar QuanT ile değerli bir muvaffakiyete ulaştı. Bu kapsamda TOBB ETÜ, 5 kubit sistemli kuantum bilgisayarı QuanT’ı devreye aldı.
Yerli bir kuantum bilgisayara sahip olmak algoritma geliştiricilerin bu teknolojinin ayrıntılarına daha derinlemesine erişim sağlayarak, Türkiye’nin kendi altyapısı üzerinde özgün algoritmalar geliştirmesine imkan tanıyacak. En gelişmiş bilgisayarlardan bile milyonlarca kat daha süratli süreç yaparak büyük ölçüdeki datayı birebir anda işleyebilecek. QuanT, Türkiye’nin kuantum ekosisteminin oluşturulmasına da öncülük edecek.
Siber güvenlik, yapay zeka ve optimizasyon üzere alanlarda yerli algoritmalarla güçlendirilmiş kuantum tahlilleri, Türkiye’nin teknolojik bağımsızlık sağlamasında kıymetli rol üstlenecek.