Türkiye’nin iki kentinden gelen kuş gribi (Avian Influenza H5N1) hadisesi haberleri gündemden düşmüyor. Kuş gribi 2024 hadiseleri, Konya‘nın Meram ilçesinde yumurta üretimi yapan bir işletmede 2 Kasım’da virüsün rastlanmasıyla ortaya çıkmıştı. Çiftlikte Avian Influenza H5N1 tespit edilmesi üzerine Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan ‘münferit’ açıklaması gelmiş, bulaşma riski olan hayvan, yumurta ve yemler imha edilmişti. Çok geçmeden Eskişehir’deki bir tavuk çiftliğinde kuş gribi görülmesi üzerine 5 mahalle karantinaya alındı.
Söz konusu çiftliğe kuş gribi hadisesi görülen Konya’dan tavuk getirildiği belirlendi. Kuş gribi hadiseleri arka arda gelirken Rusya, Konya’dan kümes hayvanı eti ve yumurta ithalatıyla ilgili dikkat çeken bir karar aldı. Konya vilayetinden Rusya’ya canlı kümes hayvanları, kuluçkalık ve yenilebilir yumurtalar, kümes hayvanları eti, kümes hayvanlarından elde edilen hazır et eserleri ve her türlü kümes hayvanı eserlerinin ithalatı kısıtlandı. Süreksiz kısıtlamanın nedeni ise kuş gribi olaylarındaki artışın berbatlaşması. Son vakitlerde farklı bölgelerde kuş gribi vakalarının ortaya çıkmasıyla beraber “Kuş gribi nasıl bulaşır, bir salgına neden olur mu, besin güvenliği konusunda dikkat edilmesi gerekenler nelerdir” sorularının cevapları ehemmiyet taşıyor. Veteriner Doktorlar Derneği Genel Lideri Dr. Gülay Ertürk, kuş gribiyle ilgili tüm merak edilenleri Sputnik’e anlattı.
Kuş gribi hasta kuşlarla temas eden insanlara da geçebilen bir hastalık olarak tanımlanır fakat bunun için hasta kuşlarla ağır temas gerekir. Ayrıyeten düzgün pişirilmemiş et ve tavuk eserlerinin besin olarak tüketilmesi ile beşere geçen bir hastalıktır diye bilinse de şimdiye kadar dünya literatüründe besin yoluyla beşere geçmiş bir olay yok.
Kuş gribi nedir ve nasıl bulaşır?
Kuş gribi influenza ailesinden gelen H5N1 virüsü nedeniyle ortaya çıkan ve kanatlı hayvanlarda ve kuşlarda seyreden bir hastalıktır. Hasta kuşlarla temas eden insanlara da geçebilen bir hastalık olarak tanımlanır fakat bunun için hasta kuşlarla ağır temas gerekir. Ayrıyeten âlâ pişirilmemiş et ve tavuk eserlerinin besin olarak tüketilmesi ile beşere geçen bir hastalıktır diye bilinse de şimdiye kadar dünya literatüründe besin yoluyla beşere geçmiş bir olay yok.
Kuş gribi bir salgına neden olur mu?
Gerekli önlemler ve biyogüvenlik tedbirleri alınmadığı takdirde, elbette büyük bir salgına sebep olabilir. Bu kanatlı bölümünü ve ekonomiyi etkilediği üzere, kâfi sağlıklı ve inançlı besine erişimi yakından tesirler.
Kuş gribinin Türkiye’deki hayvancılık bölümü üzerindeki tesirleri nelerdir?
Türkiye’de hayvansal üretimin yüzde 60’ından fazlası beyaz et ve yumurtadan ibarettir. 2006 yılında tavukçuluk bölümü kuş gribi olaylarının görülmesinin akabinde çok büyük maddi ziyana uğramıştır. Ekonomik manada ziyan dışında bu durum ülkemize gelen turist sayısını bile azaltmıştır. Kuş gribi çıktığında doğal olarak tüketici üzerindeki ruhsal tesir nedeniyle başlangıçta piyasadaki fiyatlar düşer. Zira arz olduğu halde talep azalmıştır. Lakin süreç içerisinde buna bağlı olarak üretim de azalınca bu sefer fiyatlar yükselir. Türkiye beyaz et ve yumurta açısından ihracatçı bir ülke. Bu türlü bir hastalıkta ihracatın azalması ekonomimiz açısından da tehlike yaratır.
Kuş gribi hayvanlardan insanlara geçer mi ve bulaşma riski yüksek midir?
Kuş gribinin geçmesi için hasta kuş direkt temas gereklidir. Hasta hayvanın etinin âlâ (en az 70°’de ) pişirilmeden tüketilmesi ve hastalık etkenlerinin düzgünce pişirilerek yok edilmediği et ve eserlerinin besin olarak tüketilmesi ile beşere bulaştığına ait bilgiler yazılıp çizilmesine karşın dediğim üzere şimdiye kadar besinden beşere geçmiş bir olay yok. Lakin yeniden de bu manada inançlı besine erişim kıymetli.
Kuş gribine karşı alınması gereken tedbirler nelerdir?
Hastalık denetim merkezleri ile, hastalığın görüldüğü bölgelerin karantinaya alınması ile hastalık denetim altına alınmalıdır. Şu anda karantinaya alınmış bölge var. Karantina önlemleri sonrasında en az 21 gün yeni bir olay görülmediği taktirde karantina kaldırılır.
Kuş gribi olaylarının arttığı periyotlarda enfekte kuşlar nasıl denetim altına alınır?
Kuş gribinin çıktığı işletme karantinaya alınır. Hayvansal eser çıkışları engellenir. Kuş gribi olan hasta hayvanlar itlaf edilir. Meyyit hayvanlar imha edilir. Bölge en az üç hafta mühletle karantinaya alınır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın karantina prosedürü uygulanır. Karantina kaldırıldıktan sonra da yeniden en az üç ay mühletle hastalıkla ilgili önlemler sürdürülür.
Kuş gribinin arttığı devirlerde besin güvenliği konusunda dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Gıda güvenliği açısından laboratuvar tahlilleri besin güvenliği ile ilgili mevzuata uygun formda yapılarak tüketime sunulmalıdır. Alınan numuneler besin denetim laboratuvarlarında muayeneleri tahlil edilir. Ambalajlı olmayan eserler merdiven altı eserlerden uzak durmak gerekir. İşletme yeri, markası aşikâr, gerçek şartlarda üretilmiş, üretim tarihi aşikâr eserleri tüketmek gerekir.