İsrail’e ticaret kısıtlaması: ‘Türkiye’nin siyasi konum ve bölgedeki beklentisini ortaya koyuyor’

“Türkiye 7 Ekim’den sonra İsrail’in Gazze’ye dönük ataklarının şiddetlenmesi, sivillere dönük katliamların artmasına paralel olarak İsrail’e yönelik tenkitlerin dozunu artırmıştı. Birinci basamaktaki söylemsel tenkitler vakit içinde somut yaptırımlara dönüşmeye başladı. Güç alanındaki mümkün iş birlikleri sonlandırıldı. Siyasi alanda sürdürülen olağanlaşma süreci büsbütün rafa kaldırıldı ve daha sonraki etapta ekonomik yaptırımlar uygulanmaya başlandı. Türkiye birinci evrede belirli eser kümelerine ait olarak İsrail’e ihracatı yasakladı. Daha sonra ise Mayıs 2024 ayında Türkiye İsrail ile ithalat ve ihracatı tüm eserleri kapsayacak formda durdurduğunu açıkladı. Bu adımın birinci olarak ekonomik tesirinden öte siyasi bir manası var.

Türkiye her şeyden evvel burada siyasi durumu ile uyumlu ve dengeli bir duruş ortaya koymak istiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son İslam işbirliği Teşkilatı Zirvesi’nde bunu lisana getirmesi esasen bölgedeki ülkelere dönük dolaylı bir tenkit de içeriyor. Çünkü Arap ülkeleri ve Orta Doğu ülkeleri her ne kadar İsrail’i eleştirse de somut manada İsrail’e karşı bir yaptırım uygulamadılar hatta kendi ortalarında bir birlik sağlayamadıkları da görülüyor. Türkiye İsrail’in dengelenmesi için öncelikle bölge ülkeleri ortasında bir siyaset olması gerektiğini düşünüyor. Türkiye ekonomik yaptırım kartını kullanarak bu manada ayrıştığını ve bölge ülkelerinin de misal bir tavır geliştirmesi gerektiğini ortaya koymaya çalışıyor.”

“Türkiye İsrail’i eleştirmenin ötesinde onu davranış değişikliğine yöneltecek somut adımların koordineli bir halde atılmasını savunuyor. Ekonomik manada bakıldığında yalnızca Türkiye’nin yaptırım kararı almasının İsrail’in davranışlarını değiştirmesine neden olacağını söylemek mümkün değil. Bu karar esasen ekonomik manada iki taraf açısından da sonuçları olacaktır. Ekonomik manada İsrail açısından önemli bir karşılığı olmayacaktır. Türkiye’nin ihracatında inşaat materyallerinin öne çıktığı görülüyor münasebetiyle bu da İsrail’in inşaat kesiminde fiyat artışlarına neden olmuş olabilir fakat siyasi sonuç beklentisi çok optimist olur. Lakin burada temel sorun Türkiye’nin kendi siyasi konumunu ortaya koyması ile ilgili diye düşünüyorum. Türkiye kamuoyunda da İsrail’e dönük artan bir reaksiyon kelam konusu bu da Türkiye’nin İsrail üzerinde kademeli olarak baskıyı artırmasında tesirli oluyor. Sonuç olarak alınan bu kararın ekonomik manada ve İsrail’in davranışlarını değiştirme açısından tesiri hudutlu olsa da Türkiye’nin kendi siyasi konumunu ve bölgedeki ülkelerden beklentisini ortaya koyması açısından manalı diye düşünüyorum.”