Kirlilik, balık vefatları ve berbat kokuyla gündeme gelen İzmir Körfezi’ndeki incelenen kefal balıklarının yüzde 55’inde, uskumruların yüzde 50’sinde ve istavritlerin yüzde 42‘sinde mikroplastik tespit edildi.
İzmir Körfezi’ndeki 11 ticari balığın sindirim sisteminde değişen oranlarda mikroplastik tespit edildi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi’nden bilim insanları İzmir Körfezi’ndeki mırmır, barbun, çipura, kırlangıç, levrek, mercan, kefal, istavrit, sardalya, uskumru ve tirsi tipi balıklardaki mikroplastikleri inceledi. Çalışma kapsamında incelenen balıkların sindirim sisteminde, büyüklükleri 101 ila 4 bin 901 mikrometre ortasında değişen ölçülerde mikroplastik tespit edildi.
En fazla kefal ve uskumru da rastlandı
İncelenen kefal balıklarının yüzde 55’inde mikroplastik tespit edilirken, uskumruların yüzde 50’sinde, istavritlerin yüzde 42’sinde, çipuraların yüzde 41’inde, sardalyaların yüzde 39’unda, tirsilerin yüzde 38’inde, barbunların yüzde 36’sında, mercanların yüzde 33’ünde, levreklerin yüzde 30’unda, kırlangıçların yüzde 29’unda ve mırmırların yüzde 17’sinde mikroplastiğe rastlandı.
Mikroplastikler renklerine nazaran sıralandığında yüzde 64,9’la en yaygın renk siyah olurken, kırmızılar yüzde 10,4, maviler yüzde 9,1, yeşiller yüzde 7,8 ve beyaz renkteki mikroplastikler yüzde 6,5 oldu, yüzde 1,3 oranında da şeffaf mikroplastikler bulundu.
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Müdürü ve araştırmanın yürütücüsü Prof. Dr. Kenan Gedik, günlük hayatta herkesin etrafında gördüğü besin paketlerinin, poşetlerin, paketli içeceklerin, tek kullanımlık gereçlerin, çeşitli mutfak gereçlerinin, oyuncak ve kumaş üzere tüm plastiklerin mikroplastiklerin kaynağını oluşturduğunu kaydetti.
Dünya genelinde her yıl yaklaşık 20 milyon ton plastik atığın denizlere bırakıldığını ve bunun büyük kısmını tek kullanımlık plastiklerin oluşturduğunu belirten Gedik, “Yapılan varsayımlara nazaran, plastik üretiminin 2040 yılına kadar iki kat artması ve buna paralel olarak denizlerdeki plastik kirliliğinin yükselmesi bekleniyor. Bu nedenle plastik kirliliği, küresel ölçekte deniz ömrünü, ekosistemleri tehdit ediyor, ekolojik riskleri artırıyor.” dedi.
Balıklar mikroplastikleri ‘besin’ zannederek tüketebiliyor
Son devirde evsel ve endüstriyel atık suların arıtılmadan deşarj edilmesinden ötürü balık vefatlarına sebep olan etraf felaketiyle gündeme gelen İzmir Körfezi’nin mikroplastik açısından fotoğrafını çekmek istediklerini anlatan Gedik, bölgede avlanan balıklarda mikroplastik birikimini ve bunların özelliklerini araştırdıklarını aktardı.
Çalışmaları sırasında İzmir Körfezi’ni tam olarak yansıtabilmek için deniz tabanında (demersal), taban üstünde (bentopelajik) ve yüzeye yakın yerlerdeki (pelajik) farklı habitatlarda yaşayan ticari balık cinslerini incelediklerini ve balık cinslerinde farklı ölçülerde mikroplastik tespit ettiklerini bildiren Gedik, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Balıkların suda bulunan mikroplastikleri besin zannederek tüketebildiklerine dikkati çeken Gedik, bu mikroplastiklerin balıkların sindirim yollarını tıkayabildiğini, sindirim sistemlerindeki tahribattan ötürü da besin emiliminde aksilikler yaşanabildiğinin altını çizdi.
Mikroplastiklerin, yüzeylerine tutunan kirleticiler için taşıyıcı misyonu görebildiklerinden bahseden Gedik, “Böylece başka kirleticiler mikroplastikler üzerinde canlıların bedenine taşınabilir. Mikroplastikler ebatlarından ötürü balık larvalarında tokluk hissi yaratabilir ve larvalar için çok kıymetli olan gereğince beslenme gerçekleşmediğinden ötürü, büyümeleri ve stoklara iştiraki olumsuz etkilenebilir. Bu durum ilerleyen süreçlerde besin zincirinde dengesizliklere sebep olacağından, sürecin tüm deniz ekosistemini etkilemesi muhtemeldir.” değerlendirmesinde bulundu.
Mikroplastik nedir? İnsan sıhhatine ziyanları nelerdir?
Mikroplastikler (MP), 5mm’den daha küçük olan ve etraf kirliliğine sebep olan, çoğunlukla petrol türevli olup suda çözünmeyen, düzgün biçimli yahut halsız polimerik parçacıklara verilen isimdir. Mikroplastiklerin insan sıhhatine tesirleri şimdi net değil lakin alerji, iltihaplanma, oksidatif gerilim, hormonal bozukluklar ve kanser üzere hastalıklara neden olabileceği en çok araştırılan mevzular ortasında yer alıyor.